Piotrkowskie Towarzystwo Przyrodnicze

Sulejowski Park Krajobrazowy

Utworzony w 1994 r.

Położenie geograficzne: Wzniesienia Południowomazowieckie, mezoregiony: Równina Piotrkowska, Wzgórza Radomszczańskie i Wzgórza Opoczyńskie

Położenie administracyjne: powiat tomaszowski – miasto i gmina Tomaszów Maz., powiat piotrkowski – gminy: Wolborz, Piotrków Tryb., Rozprza, Łęki Szlacheckie, Ręczno, Aleksandrów oraz miasto i gmina Sulejów, powiat opoczyński – gminy: Mniszków i Sławno, powiat radomszczański – gmina Przedbórz. Całkowicie na terenie województwa łódzkiego.

Powierzchnia Parku wynosi 17 030ha, otuliny 36 730 ha.

Ogólna charakterystyka i wartości krajobrazowe. Osią Parku i jego najważniejszym elementem jest dolina środkowej Pilicy, której towarzyszą lasy stanowiące pozostałość dawnej Puszczy Pilickiej. Park leży na wysoczyźnie morenowej porozcinanej dolinami rzek. Największymi dopływami Pilicy na terenie Parku są: Luciąża i Czarna Maleniecka oraz Radońka i Ojrzanka. Znaczną część doliny Pilicy zajmuje Zbiornik Sulejowski o pow. około 26 km2. Krajobraz Parku wzbogacają malownicze, przełomowe odcinki doliny Pilicy w Sulejowie i Smardzewicach oraz wysokie krawędzie doliny w Trzech Morgach, Barkowicach, Nagórzycach i Białej Górze. W południowej części wznoszą się łagodne wzgórza, z których najwyższe – Bąkowa Góra osiąga wysokość 282 n.p.m.

Wartości przyrodnicze. Wielkoprzestrzeniowe kompleksy leśne zajmują połowę powierzchni Parku. Zachowały się w nich fragmenty mało zmienionej przyrody z naturalną szatą roślinną. Oprócz dominujących borów sosnowych i mieszanych występują grądy i dąbrowy. Wartością Parku są także siedliska wodne i podmokłe: łęgi, starorzecza, torfowiska i wilgotne łąki. Cenne są również, występujące np. w pobliżu Sulejowa, murawy kserotermiczne i zarośla ciepłolubne. Na obszarze Parku wykazano 35 gatunków roślin podlegających ścisłej ochronie oraz 15 częściowo chronionych. Liczne są gatunki typowe dla flory górskiej. Dobrze poznana jest fauna bezkręgowców, których stwierdzono 1800 gatunków. Spośród zwierząt kręgowych wykazano: 31 gatunków ryb i smoczkoustych, 13 płazów, 5 gadów, 160 lęgowych ptaków oraz 47 gatunków ssaków.

Chronione obiekty przyrodnicze. Na terenie Parku znajduje się 11 rezerwatów przyrody: Błogie, Czarny Ług, Gaik, Jaksonek, Jawora, Las Jabłoniowy, Lubiaszów, Meszcze, Niebieskie Źródła, Twarda i Wielkopole. Niebieskie Źródła to najcenniejszy w środkowej Polsce rezerwat krajobrazowo-wodny. Ponadto na terenie Parku powołano użytki ekologiczne, m. in. 200-hektarowy użytek ekologiczny „Bronisławów” obejmujący fragment Zbiornika Sulejowskiego. Ochroną pomnikową objęto liczne wiekowe drzewa.

Wartości kulturowe. Najcenniejsze obiekty o znaczeniu historyczno – kulturowym to przede wszystkim: opactwo Cystersów z kościołem z XIII w. w Podklasztorzu koło Sulejowa, klasztor w Smardzewicach, kościoły w Skotnikach, Bąkowej Górze, Błogich i Lubieniu oraz ruiny średniowiecznego zamku w Majkowicach. Interesująca jest także drewniana zabudowa nadpilicznych wsi. Do zabytków techniki należą stare wapienniki „Jan” i „Wiktor” w Sulejowie – częściowo rozebrane w 2003 roku. Na terenie SPK istnieje 9 parków wiejskich łączących wartości przyrodnicze i historyczne, najstarsze są parki przyzamkowe w Majkowicach i Bąkowej Górze, założone w XIV w.